Alevilikte toplu, bireysel ibadet ve pratik ritueller...
Alevilikte toplu, bireysel ibadet ve pratik ritueller...
Alevilerin ibadet ve ibadet rituelleri...
Her inançta ayrı bir ibadet-yakarış şekli olduğu gibi Alevilerin ibadeti, Cem erkanıdır. Cem erkanlarında bu inancı benimseyen, kabullenen, gönül veren insanların toplu halde eda ettikleri ibadet sistemidir.
Tolu ibadet...
Alaviler duasını, yalvarışlarını yaparken; Hz.Muhammed zamanında olduğu gibi Hakk meydanında, Pir huzurunda cinsiyet ayrımı yapmadan her can birbirinin yüzünü görebilecek şekilde halka-daire halinde saf tutarlar. Bunun amacı cemal cemale, gönül gönüle karşı olmasıdır. Çünkü Canab-ı Hakk, insanın gönlünü mekan edinmiş ve cemalinde ise, görünüş alanına çıkmıştır. Toplumun, birlik ve beraberlik içinde yapmış olduğu bu ibadet şekline, halka ibadeti denir.
Bireysel ibadet....
Makbul olan ibadet, özgür yapılan ibadettir. Neden, özgür ibadet? Çünkü günümüzde ibadet şekle, şemaya, kurala, zaman limitine sıkıştırılmış, 2 rekat, 3 rekat, 5 rekat dolayısıyla halden hale sokulup mahküm edilmiştir. Mahküm olan bir din, özgür değildir; Bağımlıdır, yapmacıktır, şekilciliktir, biçimcilik fakat doğal değildir.
Şahit olduğumuz gibi Cem erkanları, farklı zaman limiti içerisinde yerine getirilmektedir ve doğru olan da budur.
Ibadet niçin, kimin için, hangi amaç için yapılıyor? Önemli olan bunun bilincinde olmak ve anlamaktır. Dolayısıyla bireysel ibadetlerde istendiği zaman, istenildiği yerde, istendiği biçimde ve ihtiyaç doğrultusunda dua ile ibadet yapmalıdır.
Perşembe gecesi delil uyandıran, dusını yapan, Deyiş, Duaz-ı Imam çalıp söyleyen canın ibadeti üç saat sürerken diğer bir can kendi ibadetini sadece delil uyandırmak ve duasını yapmakla sınırladırmıştır. Neden uzattın veya neden kısa tuttun deme hakkımız var mıdır? Tabii ki söylemenin veya müdahale etmeye kimsenin hakkı yoktur.
Sonuç itibari ile bireysel ibadet; Kişinin içinde bulunduğu sıkıntı, zor durum, çaresizlik, vs. veya yaşamış olduğu sevinç, mululuk ile alakalıdır. Duruma göre Cenab-ı Hakk’a şükür etmeyi veya dilek ile arzularını iletmek amacı doğrultusunda dua ve ibadet yapılmalıdır.
Duanın, belli normları yoktur. Allah’ın huzurunda; Kişinin arzu ve isteklerine dayalı gönülden geçen tüm dileklerin, arzuların, beklentilerin, vs. dile getirilmesidir.
Örnek verecek olursak hasta olan bir can için okunabilecek dua…
Bismişah, Allah Allah!
Yüce Allah'ım! Sen bütün insanların Rabbisin.
Üçlerin, beşlerin, yedilerin, On Iki Imamın,
On Dört Masum-u Pakların, On Yedi Kemerbestlerin ve
Kırklar’ın yüzü suyu hürmetine,
Hasta olan kulunun ızdırabını giderip,
Ulu himmetinle kendisine şifa ihsan eyle.
Himmet senden, derman Muhammed Mustafa’dan,
Inayet şahı Merdan Ali’den ola.
Fatma Ana’mızın hayır himmetleri üzerinde olsun.
On Dört Masum-u Pakların yüzü suyu hürnetine bağışla ya Rabbim!
Allah Allah, Hakk eyvallah Huu…
Pratik ritueller... (Cem erkanında uygulanır)
Alevi ibadetinde, pratik ritueller yani rükünler vardır. Bu rükünler; Ibadeti bir bütün olarak tamamlayan, tamam hale getiren belli fiili ve davranışlardır.
* Cem erkanında, uygulanan 12 Hizmet;
1- Mürşid-Pir, 2- Rehber, 3-Gözcü, 4- Zakir, 5- Süpürgeci, 6- Çerağcı, 7- Sakkacı, 8- Niyazcı, 9- Tezekar, 10- Meydancı, 11- Peyikçi ve 12- Kapıcıdır.
* Ibadet esnasında uygulanan Fiili davranış ve hareketler...
Dar(Kıyam), Tevella ile Teberra(Rüku) ve Gülbang-Dua(Secde).
Dar, Kıyam halidir,
Tevella ile Teberra, Rüku halidir ve
Gülbang-Dua, secde halidir.
Kıyam; Dara durmaktır. Sağ ayak sol ayağın baş parmağın üzerine ve sağ el kalbin üzerine koyularak dimdik ayakta durarak dar duasını almaktan ibarettir.
Rüku; Teslimiyet anlamında eller açık vaziyette aşağıya sarkıtılarak tecella ve temanna duasını okunur.
Tecella ve Temenna duası...
Bismişah, Allah Allah!
Tecelanız temiz, Temenanız kabul ola.
Yüzünüz ak, gönlünüz pak ola.
Hakk kelamı dilinizde, sevgisi gönlünüğzde daim ola.
Cenab-ı Hakk cümlemizin yar ve yardımcısı ola.
Allah Allah, gerçeğin demine Huu…
Secde; Iki dizin üzerine gelerek yere kapanma, anlın toprak ile temas etmesidir.
Kıyam, Rüku ve Secde hallerini örneklersek;
Muhammed ayağa kalktı
Hep ümmetini diledi
Ümmetine rahmet olsun
Anda dedi kibriya.
Dörtlük okunduğunda tolum dara durur yani kıyamdadır. Dörtlüğün bitmesi ile Pirin edep erkan mümine nişan demesi ile toplum tekrardan Edep erkan halini alır yani diz üstüne gelerek Rüku halindedir.
Eğiliben secde kıldı
Hoşkal sultanım dedi
Kalkıp evine giderken
Yol uğrattı kırklara.
Dörtlük okunduğunda toplum, secdeye gelerek yere koyulmuş ellerin içine niyaz olur. Pir, edep erkan mümine nişan dediği zaman toplum tekrardan diz ütüne gelerek Rüku duruşuna geçer.
Secde hali bittikten sonra Muhammed Ali’ye, Ehli Beyt’e, On Iki Imam’a selam ve salavat getirdikten sonra ibadet tamamlanmış oluyor.
Bu ritueller, prin o anki hizmet akışına göre döne döne tekrarlanabilinir.
Ehli Beyt yazarı ve Seyyid Seyfeddin Ocağı evlatlarından,
=Seyyid Hakkı=